Dwudniowe obchody 150. rocznicy Powstania Styczniowego na Podhalu (zdjęcia)

W krwawym polu srebrne ptaszę,
Poszli w boje chłopcy nasze.
Hu! ha!
Krew gra!
Duch gra!
Hu! ha!
Niechaj Polska zna,
Jakich synów ma.

20 stycznia w kościele p.w. Św. Krzyża odsłonięto tablicę upamiętniającą dowódcę II Rzeczypospolitej - gen. Mieczysława Borutę-Spiechowicza. Jego pokolenie było spadkobiercą idei wolnościowych wielu powstań narodowych, a sam Generał, żołnierz Legionów Józefa Piłsudskiego, wzorował się na czynie zbrojnym z 1863 roku. Na tablicy widnieje inskrypcja, która zaczyna się słowami:
"Ja żołnierz II Rzeczypospolitej, wierny Bogu i Ojczyźnie …"

Dwa dni później na Starym Cmentarzu w Zakopanem przed Pomnikiem ofiar w Warszawie i Wilnie w 1861r. żołnierze Sil Powietrznych RP oraz harcerze wystawili wartę honorową. Wśród zebranych byli: starosta tatrzański – Andrzej Gąsienica-Makowski, wicestarosta Andrzej Skupień, wiceprzewodniczący Rady Miasta Zakopanego – Marek Trzaskoś, naczelnik wydziału oświaty, kultury i sportu Starostwa Tatrzańskiego – Anna Pęksa, poeta i regionalista – Józef Pitoń. Starosta powiedział, m.in. „Powstanie Styczniowe było ostatnią wojną I Rzeczypospolitej. Stało się podwaliną pod odzyskaną niepodległość w 1918 roku. Chociaż na Podhalu i w Zakopanem nie było działań powstańczych, to już w kilka lat po tym zbrojnym czynie społeczność nasza, na czele z dr Chałubińskim i ks. Stolarczykiem ufundowała pomnik, by zaświadczyć, że idee powstańcze i wolnościowe pod Giewontem są ciągle żywe. Na pomniku wyryto słowa – Święta miłości kochanej ojczyzny - z pieśni Ignacego Krasickiego, która była hymnem Szkoły Rycerskiej w Warszawie”.
Następnie Ewa Czamańska i Krzysztof Michno odczytali kilka utworów literackich z czasów powstania:
Gdym na ciężkie krwawe boje
Iść przed laty miał,
Tom żegnając dziewczę moje,
Czarnym krzyżyk dał.

„Rankiem modląc się do Boga,
Za mnie pacierz zmów,
A choć ostre miecze wroga,
Wrócę z boju znów!”

Następnie uczestnicy uroczystości złożyli pod pomnikiem kwiaty i zapalili znicze. Na koniec odśpiewano hymn narodowy.

Tego samego dnia w Wojskowym Ośrodku Szkoleniowo-Wypoczynkowym w Zakopanem odbył się uroczysty apel, na którym obecni byli: Kadra zawodowa i pracownicy wojska WOSzK, personel latający Sił Zbrojnych RP przebywający na turnusie szkoleniowo-kondycyjnym oraz goście – Starosta Tatrzański, wiceprzewodniczący Rady Miasta Zakopanego, wiceburmistrz miasta Zakopanego, dyrektor TPN, komendant Powiatowej Policji w Zakopanem.

Major Czesław Studencki odczytał rozkaz Komendanta WOSzK Zakopane, ppłk Dariusza Jaraszka z dnia 22 stycznia 2013r.upamiętniający 150 rocznicę Powstania Styczniowego.

W rozkazie czytamy m.in.: „Dnia 22 stycznia 1863 roku – 150 lat temu, wybuchło powstanie skierowane przeciwko rosyjskiemu zaborcy, a jego celem była restytucja Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Impulsem do podjęcia działań zbrojnych był manifest Tymczasowego Rządu Narodowego reprezentującego wszystkie warstwy ówczesnego społeczeństwa oraz ziemie leżące w historycznych granicach dawnej I Rzeczypospolitej. Powstanie było wyrazem sprzeciwu wobec carskiego ucisku i intensywnej polityki rusyfikacji. Pomimo poświęcenia i poniesionych ofiar zryw zakończył się klęską, a w odwecie władze carskie nasiliły represje przeciwko ludności cywilnej oraz całkowicie zlikwidowały resztki odrębności państwowej Królestwa Polskiego.

Honorując patriotyczne oddanie i szlachetne poświęcenie powstańców styczniowych, spłacamy dług wobec wielu pokoleń Polaków, którzy nie wahali się stanąć do walki w obronie wolności. Marian Langiewicz, dyktator i generał wojsk powstańczych, napisał: „Kraj, który ma takich żołnierzy, musi być wolnym i potężnym. Towarzysze broni! Ojczyzna i historia Was nie zapomni” (…)

Stąd też 21 stycznia 1919 r. (…) Józef Piłsudski wydał okolicznościowy Rozkaz w rocznicę Powstania Styczniowego. Ten rozkaz łączył II Rzeczpospolitą z Powstaniem, czynił Powstanie częścią polskiej teraźniejszości, ostatnich powstańców uznawał za obywateli, którym należą się oficerskie mundury i którym trzeba oddawać honory.

„Żołnierze! - Pięćdziesiąt lat temu ojcowie nasi rozpoczęli walkę o niepodległość Ojczyzny. Szli nie w lśniących mundurach, lecz w łachmanach i boso, nie w przepychu techniki, lecz z strzelbami myśliwskimi i kosami na armaty i karabiny. Prowadzili wojnę rok cały, pozostając, jako żołnierze, niedoścignionym ideałem zapału, ofiarności i trwania w nierównej walce, w warunkach fizycznych jak najcięższych. Przegrali wojnę i po ich klęsce niewola wciskać się poczęła do dusz polskich, czyniąc z Polaków nie niewolników z musu, lecz nieledwie z własnej chęci, szukających poprawy losu przez protekcję u swych panów rozbiorców i w ogóle obcych. Jako żołnierze i obrońcy Ojczyzny, zostali w Polsce usunięci przez swych współczesnych gdzieś w kąt daleki, jako rzecz, o której zapomnieć należy.

Dla nas, żołnierzy wolnej Polski, powstańcy 1863 r. są i pozostaną ostatnimi żołnierzami Polski, walczącej o swą swobodę, pozostaną wzorem wielu cnót żołnierskich, które naśladować będziemy.

Dla uczczenia ich i upamiętnienia 1863 r. w szeregach armii polskiej, wydałem rozkaz zaliczenia do szeregów wojska wszystkich weteranów 1863 r. z prawem noszenia munduru wojsk polskich w dni uroczyste. Witam ich tym rozkazem, jako naszych Ojców i Kolegów.

Rozkaz przeczytać przed frontem kompanij, szwadronów, bateryj i zakładów.
Belweder, dnia 21 stycznia 1919 r. Wódz Naczelny - Józef Piłsudski

Dlatego też, mając powyższe na uwadze, w dniu 3 sierpnia 2012 r. Senat Rzeczypospolitej Polskiej podjął uchwałę ustanawiającą rok 2013 - Rokiem Powstania Styczniowego.

Uchwała Senatu stanowi wyraz najwyższego hołdu poświęceniu i ofierze uczestników tamtych wydarzeń oraz wyraża pielęgnowany do dziś kult odpowiedzialności oraz obowiązku wobec Ojczyzny i Narodu.”

Po odczytaniu rozkazu wszyscy uczestnicy apelu odśpiewali Rotę Marii Konopnickiej.

Obchody 150. rocznicy Powstania Styczniowego odbyły się również 22 stycznia b.r. w Nowym Targu, w kościele Św. Katarzyny i przed Pomnikiem Katyńskim.

Adam Kitkowski, zdj. Zofia Kadzik